Arjen en Winny inspireren tot een nieuwe invulling van het beroep boer

Kun je op een relatief grote schaal natuurinclusief boeren zonder personeel, bedrijfsmatig succesvol zijn en ook nog een beetje vrije tijd hebben? Dat klonk mij tot voor kort vrij onrealistisch in de oren. Maar nu ik Winny en Arjen van Buuren van Landgoed Velhorst ontmoet heb, weet ik dat het kan. 

Voor mijn volgende peasmakers ben ik te gast op Landgoed Velhorst, een natuurgebied van Natuurmomenten in Lochem in de Achterhoek. In 2018 startte Arjen en Winny hier samen een natuurinclusieve biologische boerderij op 85 hectare. Rondlopen op een herfstig Landgoed Velhorst is een bijzondere ervaring. Bos, water, weiland en akkerland wisselen elkaar af. Landbouw en natuur lopen hier moeiteloos in elkaar over. En juist dat is de gedachte achter het boeren op dit landgoed. 

Arjen en Winny zeggen zelf ‘passanten’ te zijn op het landgoed. Ze hebben de eer om in hun leven Landgoed Velhorst rijker te maken in biodiversiteit, bodemkwaliteit en natuur en hier zoveel mogelijk mensen bij te betrekken. Dat is hun missie. Er worden op het landgoed zo’n 15 verschillende zaden, granen en peulvruchten geteeld zoals Utrechtse blauwe, spelt, koolzaad, veldbonen en boekweit. Op het terrein lopen schapen, Bonte Bentheimer varkens en Lakenvelder- en Brandrode runderen die helpen met het onderhoud van het grasland en zorgen voor vlees. Het telen, verwerken en afzetten van deze lekkere lokale producten is eigenlijk slechts een middel om het het prachtige stukje grond nog beter achter te laten voor de volgende generatie. 

Controle over keten als voorwaarde voor succes
De producten die van het landgoed komen worden vrijwel allemaal verwerkt en afgezet in de directe omgeving. Pasta gemaakt van spelt en veldbonen, biologische koudgeperste koolzaadolie en havermuesli worden verkocht in de eigen webshop en bij winkels in de buurt. De granen worden bij de lokale molen gemalen tot hoge kwaliteit meel die gebruikt kan worden voor het bakken van brood. Dat is vrij uniek voor Nederlandse granen, omdat ze doorgaans een laag eiwitgehalte hebben. Het meel wordt gebruikt door de beste biologische bakkerijen, zoals bakkerij Driekant in Zutphen. 

De keuze voor directe en lokale afzet wordt niet alleen gemaakt omdat Arjen en Winny geloven in de korte keten. Op deze manier hebben ze zelf de controle over de keten in handen en kunnen ze de prijs vragen die ze nodig hebben voor hun product. Zelf je afzet organiseren is een belangrijk onderdeel van hoe Winny en Arjen naar hun werk kijken. Als ik hen vraag of de term ‘boer’ hun beroep dekt, geven ze aan dat ze de voorkeur geven aan ‘agrarisch ondernemer’. Daarin zit namelijk verweven dat je zelf je afzet organiseert en klantrelaties aangaat. Alleen zo kun je de door jou toegevoegde waarde terug laten komen in de verkoopprijs en naast natuurbeheerder ook succesvol ondernemer zijn.

IMG_8520 copy
IMG_8491 copy
IMG_8454 copy
IMG_8573 copy

En dat ondernemen dat doen ze goed. De eerste twee jaar hebben Arjen en Winny flink geïnvesteerd met eigen middelen. Dat gaf hen de vrijheid om het bedrijf in te richten zonder continu verantwoording af te hoeven leggen aan een bank. Vanaf dit jaar zullen de activiteiten in Lochem winstgevend zijn. Recentelijk hebben ze daarbij nog twee nieuwe gebieden onder hun hoede gekregen in Winterswijk en Borne. Hiermee breiden ze hun areaal uit naar 200 hectare. Het succes van Arjen en Winny is mede te danken aan de organische maar strakke rolverdeling tussen het stel. Arjen houdt zich bezig met landbewerking en de gewassen en Winny met de afzet, producten, marketing en onderhoudt relaties met klanten. Maar is het tijd om aardappelen te rooien? Dan verruilt Winny haar hakken voor laarzen en staat ze achterop de modderige trekker aardappelen te sorteren. 

Investeren in bodem geeft vrijheid
De keuze van de gewassen die Arjen en Winny telen hangt primair af van de bijdrage aan de omgeving. Levert een bepaald gewas een goede prijs op maar gaat de bodem en biodiversiteit er niet door op vooruit? Dan wordt het niet verbouwd. Maar naast de invloed van de gewassen op de natuur is er nog een ander belangrijk criterium, namelijk hoe makkelijk een gewas te telen is. Want Arjen en Winny doen al het werk samen zonder personeel. En dat is nogal ongebruikelijk op een groot perceel met zoveel verschillende gewassen. Granen, zaden en peulvruchten vragen minder tijd en aandacht dan bijvoorbeeld groenteteelt. Groenten teelden Arjen en Winny tot dit jaar toe nog wel, maar door de grote tijdsinvestering, stoppen ze daar nu mee.

Vorige week zaaide ik samen met Arjen spelt. Arjen zal na deze paar uur op de tractor, niet meer naar dit veld omkijken tot het tijd is om te oogsten. Maar dat kan niet zomaar, dat vraagt eerst om investering in een goede bodem. De bodem is voor mij nog een beetje een mysterie, ik zie eigenlijk alleen maar zand. Tijdens het zaaien vertelt Arjen dat je de kwaliteit van de bodem kunt ruiken. Hij neemt een hand grond, ruikt en legt me uit dat als het naar bos ruikt, het een goede bodem is. En warempel, ik ruikt het! Ook vertelt hij dat het ploegen maximaal 10 cm diep gaat om het bodemleven niet te verstoren. De losse deeltjes plant en wortel die ik op het zand zie, zijn resten van de groenbemester die voor het zaaien op het veld stonden en zorgen voor meer organische stof in de bodem. 

IMG_8511 copy
IMG_8589 copy
IMG_8508 copy
IMG_8536 copy

Investeren in de bodem zorgt voor vrijheid voor Arjen en Winny. Want een goede bodem betekent dat je later veel minder werk hebt aan het gewas. Er is minder onkruid en bemesting is niet nodig. Vrije tijd en het runnen van een boerderij gaan meestal niet hand in hand. Op veel van de boerderijen die ik bezocht heb, gaat het werk 24/7 door. Maar dat is bij Arjen en Winny niet het geval. Arjen doet naast zijn werk op het land ook loonwerk voor andere boeren, werkt als projectmanager en geeft les in het agrarisch onderwijs. En toch lukt het ze vaak om de weekenden vrij te houden voor leuke dingen en ze nemen s’avonds de tijd om samen te koken en te eten. Dat lukt alleen door hele duidelijk keuzes te maken in de bedrijfsvoering.

Boer van de toekomst
Arjen en Winny komen uit twee verschillende werelden. Arjen werkt zijn hele leven al in de landbouw. Hij teelde biologische groente in Ierland, werkte in de zaadveredeling en geeft landbouwonderwijs. Winny groeide op in de stad en werkte jaren in project- en kwaliteitsmanagement bij KPN. Als stel zijn ze het avontuur op Landgoed Velhorst samen aangegaan, wat voor Winny wel even schakelen was. Niet alleen dag en nacht samen ondernemen met je partner, maar ook nog eens letterlijk en figuurlijk met je poten in de klei staan en alles over landbouw leren. Maar het gaat ze goed af en juist deze niet meteen voor de hand liggende combinatie lijkt te zorgen voor de juiste ingrediënten voor een succesvolle onderneming. 

Een week kampeerde ik op het landgoed. Ik genoot van de eerste herfstkleuren in de natuur en werkte mee in wat er maar te doen was. Ik volgde de granen door de keten heen. Ik zat met Arjen op de trekker om tarwe te zaaien, bediende de machine om de granen te schonen, keek bij de molen waar het meel gemalen werd en bezorgde dit bij bakkerij Driekant. De grote passie voor mooie producten die lokaal afgezet worden is enorm inspirerend. De synergie tussen landbouw en natuurbeheer ook. Maar Winny en Arjen als ondernemerskoppel zijn voor mij eigenlijk nog het meest inspirerend. 

Arjen en Winny vinden het niet belangrijk om te roepen dat het kan, maar willen het laten zien. Dat je kunt boeren en tegelijkertijd de natuur om je heen laat floreren. Dat juist die synergie leidt tot succes. En dat je daar geld mee kunt verdienen en ook nog eens tijd overhoudt om het uit te geven. Maar bovenal laten Arjen en Winny mij een nieuwe invulling van het beroep boer van de toekomst zien. Een definitie die misschien ook veel jonge mensen kan inspireren om boer te worden.

Wil je Arjen en Winny verder helpen? Word lid van Vrienden van Velhorst! Je kunt dan deelnemen aan de seizoenswandelingen en krijgt 10% korting in de webshop waar hun heerlijke producten te koop zijn.

Onder iedere verhaal geef ik aan wat voor bijdrage ik ontvang voor de verhalen die ik maak en van wie. Landgoed Velhorst draagt bij aan mijn werk door me te voorzien van lekkere producten van Landgoed Velhorst en een financiële bijdrage.

Wil jij ook bijdragen aan mijn missie? Join the grouppeas hier