Chocolademaker Rodney Nikkels wil de nieuwe duurzame standaard neerzetten voor bean-to-bar chocolade

Een bedrijf dat CO2-neutraal de lekkerste chocolade maakt, de cacaobonen daarvoor emissievrij transporteert en daarmee zorgt voor natuurherstel en een betere positie van de boer: het klinkt misschien als een utopie. Maar peasmaker Rodney Nikkels bewijst met de biologische chocoladefabriek Chocolatemakers uit Amsterdam dat het kan. Met de nieuwsgierigheid en de geldingsdrang van ontdekkingsreizigers, werkt hij met zijn team al 12 jaar aan een onderneming die de nieuwe standaard moet creëren in de cacao-industrie. 

Chocolatemakers staat al lang op mijn wensenlijstje om te bezoeken op mijn reis langs voedselveranderaars. Bij deze organisatie komt alles samen: prachtige verhalen, kwalitatieve producten, passie en ambacht en duurzame productiemethoden. Mijn meewerkweek kan niet beter getimed zijn. Ik ben aanwezig precies op het moment dat het zeilschip de Tres Hombres, de cacao uit de Dominicaanse Republiek komt afleveren bij Chocolatemakers. En dat is bijzonder want dat gebeurt maar één keer per jaar.

De cacao, zo’n 12.000 kilo, wordt met de Tres Hombres naar de chocoladefabriek in Amsterdam getransporteerd. Het schip is zo’n 6 maanden onderweg en bereikt enkel op windkracht haar bestemming. Volledig emissievrij. De cacao wordt in de kleine fabriek van Chocolatemakers geroosterd, gemalen en verwerkt tot vier verschillende repen met variërende cacaopercentages en tot ‘zeiltjes’, gebroken dunne stukken chocolade met cacaonibs.

Een jongensdroom
Cacaobonen in de Cariben gaan ophalen met een zeilboot en vervolgens verwerken tot de lekkerste chocoladerepen in je zelfontworpen fabriek in Nederland: het klinkt als een jongensdroom. Peasmaker Rodney groeit op in Hoogeveen, Drenthe. Als jonge jongen leest hij veel boeken over avonturiers. Hij is gek op ontdekkingsverhalen, leest over spannende bergtochten en droomt over een zelfvoorzienend leven in Finland. Al jong is hij geïnteresseerd in de wereld om hem heen. Zo is Rodney in zijn tienerjaren regelmatig te vinden in de lokale bibliotheek, waar hij het idealistische tijdschrift ‘de Kleine Aarde’ leest. Geen gebruikelijke kost voor iemand van zijn leeftijd.

Dag 1 - Vieren van de aankomst van de Tres Hombres

IMG_1876 copy
IMG_1912 copy
IMG_1894 copy
IMG_1922 copy

Rodney heeft een brede interesse en komt via niet-afgemaakte studies natuurkunde, natuurwetenschappen en milieukunde uiteindelijk terecht bij de studie tropisch landgebruik. Het samenkomen van bèta- en alfavakken opent een nieuw perspectief voor de jonge student en stimuleert hem om anders naar de wereld te kijken. Rodney wordt gegrepen door de cacaoteelt in tropische gebieden en de problematiek die daarin speelt. Hij ziet ketens met grote, machtige spelers die de succeskansen voor de kleine boeren beperken. Maar hij ziet ook de negatieve invloed van de teelten op de natuur- en leefgebieden van de boeren.

Rodney gelooft dat het produceren van cacao anders en beter kan en wijdt de eerste tien jaar van zijn werkend leven aan het helpen van boerencoöperaties om beter en duurzamer te telen en ondernemen. Hij werkt ook voor certificeringsprogramma’s voor biologische en fairtrade producten, maar ziet al snel in dat al het werk eigenlijk weinig oplevert, juist voor de boer niet. Rodney trekt de bittere conclusie dat in veel gevallen de markt simpelweg niet bereid is om een meerprijs te betalen voor een eerlijker en duurzamer product. Ook beseft hij zich dat binnen het kapitalistische systeem bedrijven meer slagkracht hebben in het aanjagen en realiseren van verandering dan bijvoorbeeld stichtingen.

Lokale bean to bar chocoladefabriek
Wat nou als hij zelf aan de slag gaat met het creëren van een markt voor eerlijke en duurzame chocoladeproducten? Rodney heeft inmiddels een breed netwerk in de cacaowereld en weet hoe de hazen lopen. Hij besluit het experiment aan te gaan en te onderzoeken of je chocolade kunt maken op een manier die echt duurzaam is en waar alle stakeholders beter van worden. Hij wil een productiemodel creëren voor chocolade dat de nieuwe standaard kan worden voor de komende 100 jaar. Maar hij wil dit experiment niet alleen aangaan en betrekt Enver Loke bij zijn plannen.

Dag 2 - Meehelpen bij het inpakken van de repen en met de webshop bestellingen

IMG_1957 copy
IMG_1970 copy
IMG_1974 copy
IMG_1978 copy

Rodney kent Enver van zijn studietijd en ze zijn altijd blijven samenwerken in de wereld van chocolade. Ze besluiten in 2010 om iedere vrijdag te gaan werken aan een plan voor hun een chocoladefabriek waarin de zelf ingekochte rauwe cacaoboon verwerkt wordt tot chocoladereep. Het duo ziet zo’n lokale fabriek als het middel om de cacao industrie te defragmenteren. De macht moet weg bij de grote spelers die de prijzen in de markt dicteren en te veel invloed hebben op de positie van de kleine boer. Die verhouding veranderen is noodzakelijk om problemen in de chocoladeketen structureel op te lossen.

De plannen worden steeds concreter en in 2011 is het zover. Enver en Rodney starten hun kleinschalige, experimentele chocoladefabriek in Amsterdam Noord. Rodneys interesse in techniek zorgt ervoor dat ze de fabriek helemaal zelf opzetten en hierbij gebruikmaken van zoveel mogelijk traditionele, tweedehands machines. Als de fabriek een jaartje draait, besluiten ze de eerste financiering op te gaan halen in hun netwerk voor de uitbreiding van hun machinepark. Chocolatemakers  groeit gestaag door en breidt het assortiment aan repen uit met cacao uit nieuwe herkomstgebieden.

Nieuwbouw in de haven
Door de groei knapt de locatie in Amsterdam Noord al snel uit haar voegen. Rodney en Enver realiseren zich dat het westelijk havengebied in Amsterdam een prachtige plek zou zijn voor een nieuwe fabriek. De kracht van deze locatie is dat het schip, de Tres Hombres, de cacao totaan de voordeur kan bezorgen. Na een succesvolle onderhandeling met het Havenbedrijf kunnen ze aan de slag met het ontwikkelen van de gedroomde nieuwbouwlocatie. Want in het ontwerp van fabriek moet de filosofie van Chocolatemakers samenkomen: de fabriek moet kunnen draaien op zelfopgewekte energie, de fabriek moet toegankelijk zijn voor fans en het concept moet makkelijk te kopiëren zijn voor andere chocolademakers.

En dat is gelukt. Sinds 2019 staat er een compacte fabriek die volledig draait op de energie van de zonnepanelen op het dak. Een van de weinige uitzonderingen hierop is de cacaobrander. Dit oude besje dat stamt uit het begin van de 20e eeuw en draait nog op een klein beetje aardgas. Maar er zijn plannen om ook dat om te schakelen naar een duurzame bron. Je kunt in de fabriek terecht voor een factory tour. Deze is populair bij Chocolatemakers fans, een community die een belangrijk fundament vormt van de organisatie.

Trouwe fans als fundament
De Chocolatemakers community bestaat voornamelijk uit gemotiveerde biokopers. Het zijn trouwe fans die waarde hechten aan de kwaliteit en de herkomst van de chocolade. Dit is terug te zien in de ongebruikelijk hoge populariteit van de smaken met een hoog cacaogehalte: zo’n driekwart van de verkochte repen is puur. Daarnaast is de community erg betrokken bij het reilen en zeilen van het chocolademerk. Ze vieren de aankomst van de Tres Hombres mee met een jaarlijks terugkerend feest. Ook brengen 250 fans kilo’s chocolade op de fiets naar Duitse klanten tijdens de tweejaarlijkse Schokofahrt.

Dag 3 - Maken van witte zeiltjes samen met Rud

IMG_1994 copy
IMG_2003 copy
IMG_1999 copy
IMG_2011 copy

Inmiddels zijn de meeste biologische winkels in Nederland voorzien van de chocolade van Chocolatemakers. Ook de webshop loopt goed en as we speak wordt de Duitse markt stap voor stap veroverd. Groei is voor Rodney en zijn team een voorwaarde, maar wel op een tempo dat de fabriek de groei kan bijbenen. Want van boon tot reep alles in huis doen en zelf al je machines en processen ontwikkelen, is niet eenvoudig. Sneller groeien kan zeker, maar dan zouden onderdelen van de productie uitbesteed moeten worden. En juist dat past niet binnen het concept van Chocolatemakers.

Als ik Rodney vraag of hij er al over uit is of je inderdaad chocolade kunt maken op een manier die echt klopt en waar alle stakeholders beter van worden, reageert hij positief. Ja, het kan zeker, maar het is verre van eenvoudig. Passende financiering vinden is ingewikkeld en de juiste mensen vinden die passen bij het gespecialiseerde proces van Chocolatemakers valt niet mee. Maar de ondernemers zijn aardig op weg en het lukt ze daadwerkelijk om producten te maken die bijdragen aan een betere wereld in plaats van aan een ‘minder slechte’.

Cacao als middel voor verandering
De impact die Rodney voor zich ziet, is concreet en nu al zichtbaar. Zo worden de biologische cacaobonen inmiddels ingekocht in Peru, Colombia, Brazilië, Congo en de Dominicaanse Republiek. In deze gebieden vormt de cacaoteelt een welkom alternatief voor activiteiten die anders ten koste zouden gaan van biodiversiteit en wildlife. Zo komt de cacao in Congo uit de Virunga-regio. Dit gebied wordt bedreigd door boskap en de massale omzetting van natuurgebied naar landbouwgrond. Door het aanplanten van cacaobomen in het natuurgebied, biedt dit een verdienmodel voor de lokale bevolking. Zo wordt het kappen van de bomen tegengegaan en blijft het gebied intact. Zo wordt ook het laatste leefgebied van de gorilla veiliggesteld. Daarom hebben de repen met cacao uit Congo ook de naam Gorillabar gekregen.

Door te sourcen in specifieke gebieden zorgt Chocolatemakers voor directe impact. Maar dat doen ze ook door een premium te betalen aan de boeren die hoger is dan Fair Trade en door te investeren in opleidingsmogelijkheden en medische zorg voor de bevolking in de teeltgebieden. Ook dichter bij huis wordt de impact van iedere chocoladereep steeds concreter. De productie is door de nieuwe fabriek volledig CO2-neutraal en het transport is al gedeeltelijk vrij van uitstoot. Het is de bedoeling dat dit de komende jaren volledig emissievrij zal worden en dat de productie van iedere reep chocolade uiteindelijk zelfs een negatieve CO2-uitstoot zal hebben.

Nu de productie staat, de afzet gestaag groeit en de positieve gevolgen voor de wereld steeds tastbaarder worden, staat het Rodney niets meer in de weg om zijn fabriek en de impact die het maakt, te gaan vermenigvuldigen. Vroeger had iedere stad een eigen chocoladefabriek, misschien moeten we daarnaar terug? Rodney werkt aan een Chocolatemakers-franchiseconcept waardoor overal ter wereld op zijn manier chocolade gemaakt kan worden. Stiekem droomt hij al van Nieuw-Zeeland als zijn eerste bestemming, het land van de avonturiers. Maar eerst nog even verder sleutelen aan die ene machine…

IMG_1903 copy
IMG_1932 copy
IMG_1901 copy
IMG_1938 copy

Wil je Rodney verder helpen?
Koop de heerlijke chocolade bij biologische winkels als EkoPlaza of bestel de repen direct in de webshop. Je kunt de fabriek in Amsterdam ook bezoeken voor een tour.

Wie betaalt wat?
Onder ieder verhaal geef ik aan wat voor bijdrage ik ontvang voor de verhalen die ik maak en van wie. Stichting Goeie Grutten wil net als ik mensen inspireren door voedselveranderaars in de schijnwerpers te zetten. Daarom leveren zij een bijdrage aan dit verhaal.

Wil jij ook bijdragen aan mijn missie? Join the grouppeas hier